Η μεγάλη πλειοψηφία των κύστεων των ωοθηκών είναι μη καρκινικές (καλοήθεις), αλλά μερικές είναι καρκινικές (κακοήθεις) ή μπορεί να γίνουν καρκινικές με την πάροδο του χρόνου. Πολλοί δεν χρειάζονται καμία θεραπεία, καθώς πολλές κύστες απομακρύνονται μόνες τους ή δεν προκαλούν κανένα πρόβλημα. Ορισμένες κύστες ωοθηκών μπορεί να χρειαστούν χειρουργική αφαίρεση.
Συμπτώματα
- Πόνος ή δυσφορία στη κοιλιά. Ο πόνος μπορεί να είναι σταθερός ή διαλείπων. Ο πόνος μπορεί να συμβεί και μόνο όταν κάνετε σεξ .
- Οι περίοδοι μερικές φορές γίνονται ακανόνιστες ή μπορεί να γίνουν βαρύτερες ή ελαφρύτερες από το συνηθισμένο .
Τύποι
Οι κύστες στις ωοθήκες είναι πολύ συχνές και μπορούν να ποικίλουν σε μέγεθος – από λιγότερο από το μέγεθος ενός μπιζελιού έως το μέγεθος ενός μεγάλου πεπονιού (περιστασιακά ακόμη μεγαλύτερο). Υπάρχουν διάφοροι τύποι που περιλαμβάνουν:
Λειτουργικές κύστες ωοθηκών
Αυτοί είναι οι πιο συνηθισμένοι τύποι. Σχηματίζονται σε ορισμένες γυναίκες σε ηλικία τεκνοποίησης (γυναίκες που εξακολουθούν να έχουν περιόδους) όταν υπάρχει λειτουργική βλάβη με ωορρηξία. Ένα θυλάκιο μπορεί μερικές φορές να μεγεθυνθεί και να γεμίσει με υγρό. Αυτό μπορεί να εμφανιστεί συχνά σε γυναίκες που λαμβάνουν θεραπεία υπογονιμότητας ή όταν το ωχρό σώμα (το ωοθυλάκιο μετα την ωορρηξία) γεμίζει με υγρό ή αίμα για να σχηματίσει μια κύστη. Μια γεμάτη με αίμα κύστη καλείται μερικές φορές μια αιμορραγική κύστη.
Οι δερμoειδείς κύστες (μερικές φορές καλούνται καλοήθη ώριμα κυστικά τερατώματα)
Οι δερμοειδείς κύστες τείνουν να εμφανίζονται σε νεότερες γυναίκες. Αυτές μπορούν να γίνουν αρκετά μεγάλες – μέχρι και 15 εκατοστά – και συχνά περιέχουν τρίχες, μέρη δοντιών ή οστών, λιπαρό ιστό κλπ. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι αναπτύσσονται από κύτταρα που παράγουν ωάρια στις ωοθήκες. Ένα αυγό έχει τη δυνατότητα να εξελιχθεί σε οποιοδήποτε είδος κυττάρου. Έτσι, αυτές οι κύστες μπορούν να κάνουν διάφορους τύπους ιστών. Σε περίπου 1 στις 10 περιπτώσεις αναπτύσσεται μια δερμοειδής κύστη και στις δύο ωοθήκες. Οι δερμοειδείς κύστες μπορεί να είναι κληρονομικές.
Κυστοαδένωμα
Αναπτύσσονται από κύτταρα που καλύπτουν το εξωτερικό τμήμα της ωοθήκης. Συνδέονται συχνά στην ωοθήκη με μίσχο παρά εντός της ίδιας της ωοθήκης. Είναι συνήθως καλοήθεις, αλλά μερικές είναι καρκινικές.
Ενδομητρίωμα
Πολλές γυναίκες που έχουν ενδομητρίωση αναπτύσσουν μία ή περισσότερες κύστες στις ωοθήκες τους. Η ενδομητρίωση είναι μια κατάσταση όπου το ενδομήτριο (ο ιστός που παράγει το αίμα της περιόδου) βρίσκεται έξω από τη μήτρα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να σχηματίζει κύστες που γεμίζουν με αίμα. Το παλιό αίμα μέσα σε αυτές τις κύστες μοιάζει με σοκολάτα και για αυτό οι κύστες ονομάζονται μερικές φορές σοκολατοειδείς. Είναι καλοήθεις. Συνήθως το αντιμετωπίζουμε με παρακολούθηση, εκτός αν αυξηθούν πολύ σε μέγεθος (πάνω από πέντε εκατοστά), οπότε και συστήνεται η χειρουργική αντιμετώπιση.
Παρενέργειες
Μερικές φορές μια κύστη μπορεί να αιμορραγεί από μόνη της ή να σπάσει. Αυτό μπορεί να προκαλέσει ξαφνικό έντονο πόνο στην κάτω κοιλιακή χώρα.
Οι μεγάλες κύστες μπορούν να προκαλέσουν πρήξιμο στην κοιλιά σας ή να πιέσουν τις κοντινές δομές. Για παράδειγμα, μπορεί να πιέσουν την ουροδόχο κύστη ή το ορθό σας, πράγμα που μπορεί να προκαλέσει συμπτώματα ούρησης ή δυσκοιλιότητα.
Πιθανές επιπλοκές
Αν και οι περισσότερες κύστες είναι καλοήθεις, κάποιοι τύποι κινδυνεύουν να γίνουν καρκινικοί. Σπάνια μπορεί να παράγουν αυξημένες ποσότητες ορμονών (θηλυκών ή αρσενικών) που μπορεί να προκαλέσουν ασυνήθιστα συμπτώματα.
Πώς διαγιγνώσκεται μια κύστη ωοθηκών;
Καθώς οι περισσότερες κύστες των ωοθηκών δεν προκαλούν συμπτώματα, πολλές κύστες διαγιγνώσκονται τυχαία – για παράδειγμα, κατά τη διάρκεια ενός ετήσιου ελέγχου. Εάν έχετε συμπτώματα που υποδηλώνουν κύστη ωοθηκών, ο γιατρός σας μπορεί να εξετάσει την κοιλιά σας και να κάνει μια εσωτερική (κολπική) εξέταση. Αυτός ή αυτή μπορεί να είναι σε θέση να αισθανθεί ένα ανώμαλο οίδημα που μπορεί να είναι μια κύστη και με ένα υπέρηχο έσω γεννητικών οργάνων να επιβεβαιώσει τη διάγνωση.
Συχνά πραγματοποιείται μια εξέταση αίματος που ονομάζεται δοκιμή CA125. Αν αυτή η εξέταση είναι φυσιολογική, είναι απίθανο η κύστη σας να είναι καρκινική. Από μόνη της μια φυσιολογική εξέταση αίματος δεν αποκλείει εντελώς τον καρκίνο των ωοθηκών. Ορισμένες γυναίκες ενδέχεται να χρειαστούν επιπλέον εξετάσεις – για παράδειγμα αξονική τομογραφία (CT) ή μαγνητική τομογραφίας (MRI). Για τον πιο συνηθισμένο τύπο καλόηθων κύστεων, αυτό δεν είναι απαραίτητο. Μπορεί να είναι χρήσιμο όταν ο υπέρηχος δεν είναι καθοριστικός και/ή το αποτέλεσμα CA125 είναι υψηλότερο από το κανονικό.
Θεραπεία
Ο γιατρός θα σας συμβουλεύσει για την καλύτερη πορεία δράσης. Αυτό εξαρτάται από παράγοντες όπως:
- Η ηλικία σας
- Αν έχετε μπει στην εμμηνόπαυση
- Η εμφάνιση και το μέγεθος της κύστης στον υπέρηχο
- Αν έχετε συμπτώματα
Παρατήρηση
Πολλές μικρές κύστες ωοθηκών θα επιλυθούν και θα εξαφανιστούν σε λίγους μήνες. Μπορεί να σας συμβουλεύσουμε να κάνετε έναν επαναληπτικό υπέρηχο μετά από μερικούς μήνες. Εάν η κύστη εξαφανιστεί, τότε δεν χρειάζεται περαιτέρω δράση.
Χειρουργική αφαίρεση
Η χειρουργική αφαίρεση μιας κύστης μπορεί να συνιστάται, ειδικά εάν έχετε συμπτώματα ή εάν η κύστη είναι μεγάλη. Μερικές φορές, ο ειδικός μπορεί να θέλει να το αφαιρέσει για να προσδιορίσει ακριβώς τι τύπος κύστη είναι και να βεβαιωθεί ότι δεν υπάρχουν καρκινικά κύτταρα σε αυτήν. Οι περισσότερες κύστες μπορούν να αφαιρεθούν με λαπαροσκόπηση, ωστόσο κάποιες χρειάζονται λαπαροτομία. Ο τύπος του χειρουργείου εξαρτάται από παράγοντες όπως: ο τύπος της κύστης, η ηλικία σας και εάν υπάρχει υπόνοια καρκίνου. Σε ορισμένες περιπτώσεις αφαιρείται μόνο η κύστη και διατηρείται ο ιστός των ωοθηκών. Σε άλλες περιπτώσεις, αφαιρούνται επίσης οι ωοθήκες και μερικές φορές άλλες κοντινές δομές, όπως η μήτρα και η άλλη ωοθήκη. Ο γιατρός σας θα σάς συμβουλεύσει σχετικά με τις επιλογές στη δική σας περίπτωση.